به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی» اثری از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی است که در آن به احکام شرعی موضوعات مختلف زندگی اشاره شده و «حوزه نیوز» به انتشار این احکام در شماره های گوناگون خواهد پرداخت.

* بخش نهم: احکام عقد موقّت

- شرایط عقد موقّت

سؤال ۶۲۵. زن می تواند در ازدواج موقّت شرط کند که شوهر با او نزدیکی نکند؟

جواب: زن می تواند در ازدواج موقّت شرط کند که شوهر با او نزدیکی نکند و تنها لذّت های دیگر ببرد، ولی اگر بعداً به این امر راضی شود مانعی ندارد.

سؤال ۶۲۶. اگر پسر و دختری بخواهند از طریق ازدواج موقّت (بدون استمتاع جنسی و آمیزش) رابطه متعارف شغلی، یا تحصیلی داشته باشند، آیا در دو فرض زیر اجازه پدر دختر شرط است؟

الف) امکان دسترسی به ولیّ دختر نیست و فرضاً ایجاد رابطه شرعی، ضروری و فوری است.

ب) امکان دسترسی هست؛ امّا ولیّ دختر بدون منطق مخالفت می کند، و اصلاً رضایت نمی دهد.

جواب: در هر صورت احتیاط واجب استیذان از ولیّ دختر است؛ ضمناً تجربه نشان داده است که این رابطه ها، مخصوصاً در جوانها، معمولاً در یک حدّ محدود و معینی ثابت نمی ماند، و تدریجاً توسعه می یابد و مایه مشکلات فراوانی می شود.

سؤال ۶۲۷. کسی که قصد ازدواج موقّت دارد، آیا می تواند بدون اطّلاع ولیّ دختر از او خواستگاری کند؟ در دو صورت باکره بودن و بیوه بودن زن، حکم آن را بیان فرمائید.

جواب: خواستگاری در هر صورت مانعی ندارد، ولی اجراء صیغه عقد بدون اذن ولیّ دختر باکره اشکال دارد، امّا در بیوه رضایت طرفین برای اجرای صیغه عقد کافی است.

سؤال ۶۲۸. اگر شخصی با زن بی شوهری ازدواج موقّت کند، و زن به برادرش اطّلاع ندهد، آیا این کار خیانت به برادر محسوب می شود؟ در صورتی که برادر با این ازدواج مخالف باشد و زن شرایط ازدواج موقّت را داشته باشد، عمل مذکور چه حکمی دارد؟

جواب: اجازه برادر معتبر نیست، و اطّلاع ندادن به او خیانت محسوب نمی شود؛ ولی مشورت با او مناسب است.

سؤال ۶۲۹. در صورت جایز بودن متعه اهل کتاب در کشورهای غربی آیا باید صیغه عقد به زبان عربی خوانده شود یا همان توافق بین ۲ نفر بر سر زمان و مهریه (در قالب هدیه) کفایت می کند؟

جواب: در صورتی که آشنا به عربی نباشد به هر زبانی جایز است ولی باید به آنها تفهیم گردد که عقد ازدواج در اسلام دو نوع است که یک نوع آن عقد موقّت است در برابر آن هدیه ای پرداخت می شود.

سؤال ۶۳۰. اگر مرد و زنی بخواهند ازدواج موقّت کنند، آیا لازم است به محضر ازدواج و طلاق بروند تا در آن جا صیغه خوانده شود، یا این که خود مرد و زن می توانند شرایط همدیگر را قبول کنند و صیغه را بخوانند؟

جواب: احتیاط آن است که در این ایام در محضر رسمی ثبت کنند؛ خواه صیغه عقد را در محضر بخوانند، یا در خارج.

سؤال ۶۳۱. در صورتی که در ازدواج موقّت با اهل کتاب، زن بدون «مهر» نیز راضی باشد، آیا باز هم دادن مهر واجب است؟

جواب: دادن «مهر» واجب است، هرچند به این صورت گفته شود که در مذهب ما در مقابل ازدواج موقّت باید هدیه ای داد.

سؤال ۶۳۲. در این کشور (کانادا) افرادی هستند که اصلاً دین ندارند، آیا قبل از صیغه عقد موقّت لازم است از دین زن مورد نظر تحقیق کرد؟

جواب: آری، باید تحقیق کرد.

سؤال ۶۳۳. اهل کتاب و اهل سنّت، به صیغه (ازدواج موقّت) عقیده ندارند. بنابراین در صورتی که زن از اهل کتاب یا اهل سنّت باشد صیغه ای که خوانده می شود، فقط لقلقه زبان است. آیا صیغه بدون اعتقاد، صحیح خواهد بود؟

جواب: اگر به خاطر اعتقاد شوهر اعلام آمادگی برای این امر کند، کافی است.

سؤال ۶۳۴. می دانیم عقد موقّت با زنی که در «عدّه» است، باطل می باشد. اهل کتاب اعتقاد به «عدّه» ندارند، آیا عقد موقّت با آنها، اگر در عدّه باشند، صحیح است؟

جواب: صیغه در حال «عدّه» جایز نیست.

سؤال ۶۳۵. آیا قبل از عقد موقّت باید تحقیق کرد که زن شوهر دارد یا نه؟

جواب: اگر خودش بگوید شوهر ندارم و در گفتارش متّهم نباشد، کافی است.

سؤال ۶۳۶. آیا مدّت ازدواج موقّت اندازه معین دارد؟ اگر قدر معینی ندارد چنانچه مدّت آن تمام عمر را در بر بگیرد، یا مدّت را بیشتر از عمر طبیعی بگذارند، بطوری که قطعاً می دانند آن مقدار زنده نمی مانند. آیا صحیح است؟

جواب: نکاح منقطع حدّ معینی ندارد؛ ولی اگر مدّت آن را بسیار طولانی قرار دهند (یا حتّی بیشتر از عمر طبیعی عادی مانند ۹۹ سال باشد احکام عقد دائم بر آن جاری کنند، بنابراین مردانی که برای فرار از زیر بار رفتن وظایف عقد دائم، صیغه موقّت ۹۹ ساله جاری می کنند فایده ای برای آنها ندارد.

سؤال ۶۳۷. اگر زن و مردی مصمّم به ایجاد رابطه جنسی با یکدیگر باشند و فقط به دلیل گریز از عذاب وجدان (یا عذاب اخروی)، قبل از ایجاد رابطه مذکور، با وجود شرایط و نبودن موانع، صیغه عقد موقّت بخوانند، آیا عقدشان صحیح است؟ یا همچنان عملشان «فساد و فحشا» می باشد، چون نیتشان چیز دیگر بوده است؟

جواب: اگر صیغه عقد را با تمام شرایط بخوانند، عملشان مشروع است.

سؤال ۶۳۸. ازدواج موقّت با زنانی که معمولاً معروف به فساد هستند و یا شغل آنان روسپیگری می باشد، چه صورتی دارد؟ در صورت ناچاری چطور؟

جواب: در صورتی که واقعاً مشهور و معروف به فساد باشند، ازدواج با آنها اشکال دارد و اگر چنین نباشد، اشکالی ندارد.

سؤال ۶۳۹. درباره ازدواج موقّت، همان گونه که در رساله ها بیان شده، اجازه پدر، یا جدّ پدری، برای دختر شرط است. حال اگر شخصی قصد داشته باشد با دختری ازدواج موقّت کند، و فقط از ناحیه دبر دخول کند، یا قصد آمیزش نداشته باشد، و فقط می خواهند لذّت های دیگر ببرند، آیا باز هم اجازه پدر، یا جدّ پدری، واجب است؟

جواب: بدون اجازه پدر جایز نیست.

- اختلاف زوجین در عقد موقّت

سؤال ۶۴۰. اگر عقدی واقع شده باشد، امّا اکنون زن مدّعی دوام و مرد مدّعی انقطاع است، این عقد از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟

جواب: این عقد در حکم انقطاع است و باید مادام که مدّت عقد انقطاع وجود دارد احکام زوجیت اجرا شود و احتیاط مستحب آن است که در پایان مدّت، صیغه طلاق را نیز جاری کنند.

سؤال ۶۴۱. در اختلاف بین عقد موقّت و دائم حکم چیست؟ در صورت امکان دلایل آن را ذکر فرمایید:

جواب: ما در مسأله اختلاف در عقد دائم و موقّت، به سراغ الفاظ نمی رویم، و معتقدیم تفاوت این دو عقد از قبیل اقلّ و اکثر است. قدر متیقّن که اقل است را می گیریم، و اکثر را رها می کنیم؛ مگر این که دلیلی بر آن اقامه شود و مسأله انقلاب عقد موقّت به دائم را در فرض ترک ذکر مدّت قبول نداریم، و قانون «العقود تابعه للقصود» را همه جا حاکم می دانیم

سؤال ۶۴۲. اگر شخصی زنی را صیغه کند، و آن زن بچّه ای به دنیا آورد و مرد منکر شود. در صورت اثبات نسب، هرچند پس از ده سال، آیا تمام حقّ و حقوق این زن از قبیل حضانت، اجرت شیر دادن، نفقه طفل و مانند آن به او تعلّق می گیرد؟

جواب: حقوق شرعیه این زن و بچّه بعد از اثبات ازدواج و تولّد، در هر حال ثابت است.